مرکز پژوهشهای مجلس، در 10 توصیه به تبیین سازوکارهای اهداف شعار سال 1403 پرداخت.این 10 توصیه به شرح زیر است؛
1- تغییرات نظم بینالملل مسئله تولید صنعتی را پر رنگ کرده است. رقابت در دنیای امروز تلاش برای خلق مزیتهای اقتصادی به ویژه در بعد فناوری و صنعت است. شاید اکنون یکی از مهمترین فرصتها برای ایران این باشد که با استفاده از مزیت تاریخی خود در حوزه صنعت ابتکار این حوزه را در دست گرفته و به مهمترین بازیگر صنعتی منطقه تبدیل شود. لذا تمرکز به مسئله تولید صرفا پاسخی به چالشهای اقتصادی نیست بلکه یک استراتژی بلندمدت برای تقویت بنیههای داخلی و انطباق با تحولاتی است که در نظام بینالملل و منطقه در حال وقوع است. در این بین ایران نیز باید بتواند جایگاه خود را در زنجیرههای ارزش افزوده جهانی و منطقهای با تمرکز بر صنایع دارای ارزش افزوده بالا تعیین نماید.
2- مشارکت مردم، سپردن امور به صاحبان اصلی انقلاب، افزاینده سرمایه اجتماعی و ارتقا بخش کارآمدی است.
3- عوامل زمینهای افزاینده مشارکت، پرهیز از غیریتسازی و غیرانگاری مردم در برابر اسلام، کاستن از آثار کاهنده مشارکت با زمینه تاریخی 2500 ساله شاهنشاهی و تمرکز بیشتر به نگاه کارکردی و مدیریتی به مردمی سازی به جای نگاه سیاسی است.
4- عوامل بینشی و رفتاری در کاستن از مشارکت مردمی موثر است. توجه به فراگیری و تحقق عمومیت منافع سیاستها و قوانین برای همه مردم به جای توجه به گروههای خاص، شکلگیری پاسخگویی عمومی سه بعدی حکومت به مردم، مردم به حکومت و مردم به مردم و تاکید بر وحدت و پرهیز از چند دستگی از لوازم مردمی سازی به شمار میرود.
5- توجه به عوامل ساختاری از قبیل انحصار زدایی، شکلگیری و تقویت حلقههای میانی و تشکلهای مردمی، پرهیز از دولت سالاری، طراحی قواعد و رویهها و ابزارهای مشارکت مردم در حکمرانی و روایت سازی رسانهای از آثار مثبت و پیش برنده مشارکت مردم لازم و ضروری به نظر میرسد.
6- ایجاد فهم مشترک در خصوص مردمیسازی اقتصاد به گونهای که هیچ احدی بنا به ظرفیت خودش از تولید ارزش افزوده حقیقی باز نماند لازم و ضروری است. نباید محوریت با سرمایه سالاری باشد بلکه توانمندسازی مردم برای مشارکت اقتصادی و تمرکز الگوی اقتصادی بر تولید به جای مصرف، تحول اساسی در ساختارها و فرآیندها و قواعد تنظیمی و اصلاح قوانین برای تقویت بخش خصوصی و عمومی، بازنگری در رویکرد اعمال حاکمیت دولتی از طریق اهرم مالکیت و شکلگیری خصولتیها، ترویج تعاونیها و اصلاح قوانین حوزه تعاون و ایجاد نظامهای اطلاعاتی جامع از اشخاص و داراییها برای مدیریت کارآمد اقتصاد مردمی باید در دستور کار قرار گیرد.
7- مشارکت اقتصادی مردم امری اجتماعی است و نیاز به تقویت سرمایه اجتماعی دارد. برنامهریزی برای ترمیم و ارتقای اعتماد و سرمایه اجتماعی و افزایش احساس تعلق خاطر به ایران لازم و ضروری است.
8- مشارکت مردمی در هر 4 سطح تصریح شده در قانون اساسی اعم از تصمیمگیری، مطالبهگری، نظارت و اجرا با ایجاد سازوکار آن و ساختارمند شدن بخش مردمی باید دنبال شود. توجه به شفافیت در نظارت، مصونیت در مطالبهگری، شایستگی تشکلهای مردمی در اجرا، حائز اهمیت است. تقویت قوانین در حوزه مشارکت و تشکلهای مردمی راهگشا خواهد بود. بخش مردمی به دلیل پراکندگی سرمایههایش و نداشتن جایگاه ساختاری قوی همواره رنج برده است. باید منطق درونی و ارتباطی بخش مردمی با سایر بخشها تعریف گردد تا از دولتی شدن امور مردمی پرهیز شود.
9- از ظرفیت فناوریهای نوظهور به ویژه فناوریهای دیجیتال در ارتقای مشارکت مردمی نباید غافل شد. بهرهمند شدن همه مردم از محصولات هوشمند و خدمات برخط نظیر ابزارهای شفافیت، سازوکارهای دادهباز و ایجاد سکوهای جمعی و همرسان راهگشاست. توانمندسازی مردم برای مشارکت و توسعه نهادهای واسط در قالب نوآوری عمومی با فناوریهایی نظیر اینترنت اشیا، فناوریهای مکان محور، بلاکچین، پردازش ابری و تحلیل دادههای بزرگ و داشبوردهای تحلیل دادهها، سکوهای شبیهساز و آزمایشگاهها خط مشی و سکوهای نوآوری باز و سکوهای جمعی و سامانهها با هوش مصنوعی، تسهیلگر مشارکت مردمی در دنیای نوین امروزی خواهد بود.
10- نظام حکمرانی باید نسبت خود را با فرهنگ مشخص کند. مشخص نبودن میزان پذیرش حاکمیت نسبت به تکثرهای فرهنگی جامعه که با شکلگیری فضای مجازی و رسانهای ابزار قدرت و نقشآفرینی آنها بیشتر شده است باعث برخوردهای سلیقهای و اختلاف آفرین شده است. بودجههای فرهنگی باید در راستای مردمیسازی و پشتیبانی بخشهای مردمی تخصیص یابد. سهم مردم در اقتصاد فرهنگ باید تقویت شود که نیازمند قوانین و سازوکارهای حمایتی است. تصدیگری دستگاههای حاکمیتی عرصه فرهنگ و شکلگیری انواع تعارض منافعها باید کاسته شود و امور به حلقههای میانی مردمی سپرده شود. تخصیص یارانه به مصرف محصولات فرهنگی یا ترویج رفتارهای فرهنگی میتواند تحرک موثری در بدنه آحاد مردم جامعه ایجاد نماید.